مزاج فصل تابستان گرم و خشک است؛ به عبارت دیگر، گرما در این فصل بیش ترین حد خود را دارد و خشکی هوا و طبیعت هم بیشتر است. سبک زندگی افراد در فصول مختلف متفاوت است و غذاهایی که فرد در فصول مختلف می خورد باید متفاوت باشند وگرنه بیمار خواهد شد. حتی حالت خواب و میزان فعالیت های بدنی و... نیز باید تفاوت داشته باشد.

در فصل تابستان از چه مواد غذایی باید پرهیز کرد؟

در فصل تابستان از نظر غذا، باید بدانیم از چه مواد غذایی پرهیز کنیم. توجه داشته باشید که در طب سنتی پرهیز بر درمان مقدم است و آغاز کار حفظ سلامتی و درمان بیماری ها پرهیز است، به این صورت که از مصرف مواد غذایی مضر پرهیز شود.

* در فصل تابستان افراد با مزاج گرم و خشک، بیشتر در معرض آسیب می باشند، زیرا به دلیل گرم و خشک بودن مزاج این افراد و همچنین فصل تابستان، احتمال خطر در این افراد بیشتر است؛ بنابراین در این فصل باید از تمام خوردنی ها و نوشیدنی هایی که حرارت بدن را بالا می برند و باعث خشکی می شوند، پرهیز کرد، مخصوصاً مواد غذایی تند از قبیل فلفل و زنجبیل، دارچین، زعفران، سس های تند، خردل، سبزیجات تند مانند سیر، پیاز، ترخون، نعناع، تره، شاهی، شوید و... در نتیجه باید از غذاهای پخته ساده بدون ادویه جات استفاده شود.

* این افراد باید در مصرف نمک و غذاهای شور و تنقلات مانند چیپس شور، آجیل شور و... در فصل تابستان احتیاط نمایند. مثلاً در صورت مصرف بادام یا فندق، از انواع خام آن و به مقدار کم استفاده کنند. اکثر مغزها مزاج گرم و خشک دارند و همه افراد به ویژه کسانی که مزاج گرم و خشک دارند، نباید در مصرف آن زیاده روی کنند.

* سرخ کردن، بو دادن و تفت دادن باعث گرم و خشک شدن مزاج می شوند، بنابراین نباید در مصرف غذاهای تهیه شده به این روش ها زیاده روی شود.

* در مورد شیرینی جات نیز به همین ترتیب است، چون پایه مزاج این مواد هم گرم است، بنابراین نباید در مصرف شیرینی ها، شکلات ها و حتی شیرینی جات طبیعی مانند عسل، کشمش، مویز و میوه های شیرین مانند انجیر، نارگیل، موز، خربزه، آناناس و... در فصل تابستان زیاده روی شود.

* گوشت های قرمز مخصوصاً به دلیل داشتن گرما و حرارت زیاد باید کمتر مصرف شوند. به ویژه گوشت پرندگانی مانند کبک و بلدرچین که گرمای بسیار زیادی نسبت به گوشت گوسفند دارند و همچنین گوشت شتر هم به دلیل گرمای زیاد نباید زیاد مصرف شوند.

* از مصرف غذاهایی مانند فسنجان، گردو و کنجد نیز به دلیل گرم بودن مزاجشان باید در این فصل پرهیز شود.

مواد غذایی مفید در این فصل کدام اند؟

* توصیه می شود در فصل تابستان از خنکی جات (مانند آب دوغ خیار، ماست، خیار و کمی نان، سبزیجات خنک مانند خیار، کاهو، کدو خورشتی (سبز)، گشنیز، اسفناج، ماست و اسفناج) استفاده شود.

* توصیه می شود نوع غذاهایی که در تابستان مصرف می شوند، پختنی و آب پز باشد و غذاها کباب و یا سرخ نشوند. مصرف غذاهایی مانند آش، سوپ، خورش سبزیجات که سبزی آن ها سرخ نشده باشد، حبوبات آن کم بوده، مقدار زیادی گوشت نداشته باشند، کمی ترش باشند مثلاً با غوره، آب غوره، آب لیمو، لیمو و نارنج تهیه شده باشند مخصوصاً سوپ جو و آش جو (به دلیل خنک بودن) بسیار مفید بوده و از بهترین غذاها برای رفع عطش و حرارت بدن می باشند.

* مصرف میوه جات میخوش یا ملس (بین ترش و شیرین) مانند زرشک و آب زرشک، شاه توت، تمشک، سیب ترش، آلبالو، گوجه سبز، انار، هلو، زردآلو، هندوانه و گریپ فروت بسیار مفید است.

* مصرف سالادها در این فصل بسیار توصیه می شود، زیرا معمولاً مزاج های سرد و تر دارند (کاهو، خیار، آب لیمو و...).

* خوردن ترشیجات در این فصل مفید است، به شرط اینکه ترشی خیلی تند نشده باشد که در این صورت، حرارت آن ها بالا می رود.

* مصرف کافی آب، لبنیات مانند دوغ و ماست مفید است.

* مصرف گوشت های سفید نسبت به گوشت های قرمز در این فصل مناسب تر است. گوشت های سفید (مانند مرغ و ماهی) گرمای کمتری دارند، مخصوصاً ماهی که با داشتن مزاج سرد و تر، برای این فصل بسیار مناسب است به شرطی که خیلی سرخ نشده و ادویه جات تند نیز خیلی به آن اضافه نشود.

نکات

* باید توجه داشت که افراد با مزاج سرد، در مصرف این مواد غذایی مفید ذکرشده، حتی در فصل تابستان، زیاده روی نکنند.

* در این فصل باید گرسنگی و تشنگی را سریع برطرف کرد، زیرا به دلیل حرارت فصل و مزاج، ممکن است معده در صورت خالی ماندن آسیب ببیند.

* در این فصل باید استراحت بیشتری داشت تا مزاج خنک شود.

* استحمام کردن، دوش آب خنک، شنا کردن در آب روان با رعایت های مربوطه، پوشیدن لباس های خنک نخی و ورزش های سالنی که زیر آفتاب نباشند در فصل تابستان مفید است، ولی در انجام ورزش های گرم و خشک مانند فوتبال، دویدن و ... مخصوصاً در طی روز و زیر آفتاب یا فضای باز نباید در این فصل زیاده روی شود.

* ناهار باید در این فصل کم و سبک باشد، چون وسط روز هوا بسیار گرم و قوه هاضمه ضعیف است و در نتیجه غذای وسط روز نباید سنگین باشد.

* در این فصل باید کلاً از غذاهای با هضم راحت مانند ماهی های کوچک، جوجه مرغ، مرغ و ... استفاده شود.

* مصرف آب داغ و توقف در زیر نور خورشید نیز در فصل تابستان مضر است.

دکتر سید مهدی میرغضنفری، دکتر روشنک قدس (متخصص طب سنتی)